Al lang droomde ik van een reis naar de Tyrrheense eilanden, met name naar de twee grootste eilanden: Corsica en Sardinië. De ongeschonden natuur lokte me maar vooral de hoeveelheid endemen die de eilandengroep bevolken. Daar dit Jeroen zijn lievelingseilanden zijn kon een reisje hier naartoe dus ook niet lang uitblijven. Bert Vandebosch en Frank Deschandol sloten zich bij ons aan.

28 april 2011
Na een voorspoedige treinreis naar het vliegveld van Brussel ontmoette ik Jeroen en Bert waarna we een verrassend voorspoedige vlucht hadden met Alitalia richting Sardinië via Milaan. Laat in de avond kwamen we aan (ong. 11 uur), onze huurauto (Ford Galaxy) stond al klaar en onderweg waren we. We waren allemaal in een waanzinnige staat van euforie dat we eindelijk waren aangekomen op de eilandengroep na een veels te lange winter bij ons in de lage landen en besloten meteen op zoek te gaan naar amfibieën en reptielen. Aangezien het al laat was en we de volgende dag toch vroeg op moesten staan om de veerboot te pakken besloten we gewoon de hele nacht door te halen.
De eerste stop was een groeve onderweg naar het noorden. Daar werden we verwelkomt door vele roepende Tyrrheense boomkikkers (Hyla sarda), roepende meerkikkers (Pelophylax ridibundus) en een enkele roepende groene pad (Bufo viridis). De meerkikkers waren erg vreemd van kleur en of het echte meerkikkers zijn zal nog moeten blijken. Hier ook onze eerste Tyrrheense muurhagedis (Podarcis tiliguerta) en muurgekko (Tarentola mauritanica).

Een tweede zoekstop in het holst van de nacht bracht ook leuke vondsten met zich mee waaronder geelgroene toornslang (Hierophis viridiflavus), Tyrrheense muurhagedis, Tyrrheense kielhagedis (Algyroides fitzingeri), Europese Tjitjak (Hemidactylus turcicus), juveniele en volwassen Bladvingergekko's (Euleptes europaea) en wederom weer boomkikkers, een soort die we eigenlijk op elke plek wel tegen zouden komen.

29 april 2011
Deze ochtend voelden we allen toch wel enige vermoeidheid van het niet slapen maar we moesten door. We pakten de eerste veerboot richting Corsica waar Frank op ons stond te wachten. De eerste zoekstop was een prachtig kustduinen gebied met veel poeltjes en stroompjes. Al snel vonden we (=Frank) ringslangen (Natrix natrix corsa) waaronder een melanistisch exemplaar. Hier ook geelgroene toornslang (Hierophis viridiflavus), roodwangschildpad (Trachemys spec.), duizenden poelkikkers (Pelophylax lessonae) en Tyrrheense boomkikkers. Ook konden we kwak en rode wouw zien jagen achter de duinen.

Daarna reden we het prachtige bergachtige centrum van Corsica binnen, een binnenland dat wordt gedomineerd door eindeloze bossen, steile bergpieken en vele stroompjes en riviertjes. Rond een stroompje konden we larven van Corsicaanse vuursalamander (Salamandra corsica) vinden, Corsicaanse beeksalamanders (Euproctus montanus), Tyrrheense schijftongkikker (Discoglossus sardus), de donkerder gekleurde Corsicaanse schijftongkikker (Discoglossus montalentii) en wederom Tyrrheense boomkikker. Het was erg leuk om beide schijftongkikkers samen in één gebied te vinden, we konden beide soorten zo mooi vergelijken.

Later nog naar een stuwmeer gereden waar we nog meer Tyrrheense schijftongkikkers vonden plus larven en eieren van die soort en een heleboel larven van groene pad. 's Avonds de nacht doorgebracht in een Bed and Breakfast.

30 april 2011
Deze nacht had het flink geregend, iets waar we eigenlijk al een klein beetje op hadden gehoopt (gekke toeristen). Onderweg naar een plek voor Corsicaanse vuursalamander (Salamandra corsica) vonden we de eerste dieren al op de weg, vele helaas al dood, sommige nog levend die we in het bos terug hebben gezet. Aangekomen bij de vuursalamander locatie die we van Wouter hadden gehad liep het helemaal los, om de zoveel meter liep een vuursalamander, geweldig om deze overdaad aan salamanders te zien! Ook vond Bert in een poeltje langs een waterval nog een Corsicaanse schijftongkikker met blauwe vlekjes.

Na deze gave ervaring in de bergen reden we weer het laagland in waar we een aantal wetlands aan de kust hebben bezocht. Het habitat zag er veel belovend uit en we besloten dan ook 's avonds terug te komen. Na een heerlijke pizza in een restaurant met fantastisch uitzicht over de kust kwamen we terug bij een van de beste poelen die we overdag gevonden hadden. Dat was de moeite waard want er waren vele poelkikkers aan het roepen evenals Tyrrheense boomkikkers. Tyrrheense schijftongkikkers en groene padden waren ook aanwezig maar riepen niet meer (te laat in het jaar?). Hoe dan ook, een geweldige overdaad aan amfibieën met een prachtige toegift van een dwergooruil (Otus scops) die boven mijn hoofd ging roepen. Daarna het tentje hier opgezet en tevreden in slaap gevallen.

1 mei 2011
Na al zoveel moois gezien te hebben op Corsica besloten we de veerboot te pakken terug naar Sardinië. We hadden gemakkelijk meer tijd door kunnen brengen op Corsica in de prachtige natuur daar maar we hadden maar een aantal dagen en op Sardinië waren een aantal soorten die speciale aandacht/tijd vereisten. Voor we de boot pakten besloten we eerst nog een locatie aan de kust te bezoeken. Hier zagen we al snel vele Tyrrheense muurhagedissen, muurgekko's, geelgroene toornslang en na een tijd ook de eerste Tyrrheense berghagedissen (Archaeolacerta bedriagae). Deze plek is een van de weinige waar de dieren op zo'n lage hoogte voorkomen. In de haven van Bonifacio vonden we enkele ruinehagedissen (Podarcis siculus).

De volgende stop was een van de plekken waar klokschildpad (Testudo marginata) voorkomt, een introductie die al in de oudheid is gedaan en succesvol blijkt. Na enige tijd zoeken konden we veel leuke waarnemingen doen hier. Parelskink (Chalcides ocellatus), ruinehagedissen, Tyrrheense muurhagedissen, Tyrrheense boomkikkers, Europese moerasschildpad (Emys orbicularis) en uiteindelijk twee klokschildpadden (Testudo marginata).

Het werd erg warm en we besloten de bergen in te rijden, het Monte Albo gebergte wachtte op ons. Na een steile klim was het even zoeken naar de grot maar uiteindelijk konden we die zonder al te veel moeite vinden. Binnenin hingen hoefijzerneusvleermuizen aan het plafond en Monte Albo grottensalamanders (Speleomantes flavus) aan de muren.

Ondertussen zakte de zon weg terwijl wij een waterput bezochten die vol zat met Tyrrheense boomkikkers. Dit was toch wel één van de hoogtepunten van deze reis voor mij. Geweldig om al die variatie in kleur en tekening van deze kleine kikkertjes te zien.

's Avonds deden we nog een plek aan om op zoek te gaan naar Sardijnse ringslang wat overigens niet succesvol bleek. Wel vonden we Tyrrheense boomkikkers, Tyrrheense schijftongkikker, groene padden, adderringslang (Natrix maura), Tyrrheense muurhagedis en Europese Tjitjak.

2 mei 2011
De volgende ochtend de auto weer niet aan de praat gekregen, we wilden echter nog wel de grot bezoeken voor de salamanders dus kropen we allemaal in het kleine bestelbusje van Frank en reden naar de plek. De grot zat vol met Supramonte grottensalamanders (Speleomantes supramontis) en buiten de grot vonden we enkele parelskinks en zagen we een wezel (Mustela nivalis).

De auto hebben we uiteindelijk op laten halen door een sleepauto nadat ook het slepen door Frank's busje niet succesvol bleek. Auto naar de garage gebracht in Nuoro en het grote wachten kon beginnen. We hebben onderdak gezocht in een B&B net buiten de stad en na een vettige pizza in een pizzeria in slaap gevallen vol onzekerheid over de voortzetting van de reis. Roepende boomkikketjes in het zwembad van het B&B brachten enig soelaas.

3 mei 2011
Nadat we weer geen duidelijk antwoord kregen van de garage hoe lang/duur het zou duren om de auto weer gereed te krijgen, trokken we de heuvels achter Nuoro in. Veel ruinehagedissen en Tyrrheense muurhagedissen maar ook Tyrrheense kielhagedis, parelskink, hazelskink (Chalcides chalcides), geelgroene toornslang en werd ik verrast door een groepje wilde zwijnen (Sus scrofa) dat vlak voor me het pad overstak. 's Avonds deden we nog een zoektochtje buiten Nuoro dankzij Frank die zo vriendelijk was om ons op te halen in zijn busje. Weer geen Sardijnse ringslang gevonden, wel een hazelskink, parelskink en Tyrrheense boomkikkers.

4 mei 2011
's Ochtends de garage bezocht om tot de conclusie te komen dat ondanks hun positieve berichten via de telefoon ze nog helemaal niks met de auto hebben gedaan. Ze hadden een rekening gemaakt van €11.000,- wat nergens op sloeg dus we besloten gewoon een andere auto te huren en de huurmaatschappij dit probleem op te laten lossen. Al met al konden we 's middags pas een auto krijgen dus liepen we wat rond buiten Nuoro waar we ruinehagedissen, Tyrrheense muurhagedissen en parelskinks vonden. Laat in de middag propten we onze spullen in de Fiat Punto wat toch iets krapper is als onze Ford, echt veel maakte het niet uit want de herpetomanie kon weer beginnen!
Tegen zonsondergang kwamen we aan in een dorp op 900 meter hoogte boven zeeniveau, onze wandeling was steil en bracht ons bij een grot waar we op zoek gingen naar geurende grottensalamander (Speleomantes imperialis). Helaas (of gelukkig!) vonden we maar twee exemplaren van deze soort. Dat lage aantal werd meer dan goed gemaakt door de gigantische hoeveelheden vleermuizen die om je oren vlogen. Prachtig om in het donker dat geflapper van vleermuisvleugels langs je gezicht te voelen. Na deze geweldige ervaring zijn we doorgereden richting Sette Fratelli en hebben daar ons tentje op een grasveldje opgezet.

5 mei 2011
Onze wandeling in het Sette Fratelli gebergte begon vroeg want het was flink een stuk lopen naar ons eindpunt: een grotje met Sette Fratelli grottensalamanders. Langs een beekje hoorden we al snel weer Tyrrheense boomkikkers roepen en zagen we Tyrrheense schijftongkikkers en een achttal Sardijnse beeksalamanders (Euproctus platycephalus).

Een stukje verder lagen er een aantal mooie poelen langs het pad, veel larven van schijftongkikker en een enkele Tyrrheense kielhagedis (Algyroides fitzingeri) langs de rand. Plotseling viel mijn oog op een slang die lag te zonnen langs de rand en een luttele seconde later een Fransman die er opduikt. De slang bleek een Sardijnse ringslang (Natrix natrix cetti) te zijn. Een prachtige slang waar we allemaal erg blij mee waren die te zien.

Na een flinke wandeling kwamen we aan bij een artificiele grot. De grot/holte is toegankelijk door een gat van 1 x 1 meter en binnen zo'n 10 x 5 meter groot. Ik kon er net niet rechtop in staan en op de vloer lag een flinke laag ijskoud water (tot de knieën). Ik en Jeroen gingen in ons onderbroek door het gat om vervolgens tot de conclusie te komen dat het water inderdaad erg koud is maar dat dat zeker de moeite waard is, aan de loodrechte betonnen muren hingen maar liefst 62 Sette Fratelli grottensalamanders (Speleomantes sarrabussensis)!

Laat in de middag kwamen we weer aan bij de auto, zelden zo gesloopt geweest van een wandeling, we besloten eerst even te gaan eten. Bij een kleine pizzeria in een bergdorpje werden we hartelijk ontvangen en hebben we heerlijk gegeten. Nadat we onze rit weer vervolgd hebben kwamen we aan bij de laatste zoekplek van vandaag, een aantal oude mijntunnels in de bossen van Zuid-Sardinië. Eenmaal binnen kon je weer niet om de grottensalamanders heen, letterlijk honderden Zuid-Sardijnse grottensalamanders (Speleomantes genei type A) door de hele tunnel heen. Prachtig!

Na de dieren bewonderd te hebben en wat biertjes te hebben gedronken zetten we de tent op en vielen tevreden in slaap na deze Speleomantes rijke dag terwijl kerkuil, bosuil en dwergooruil boven onze tent aan het roepen waren.

6 mei 2011
Weer op zoek naar Zuid-Sardijnse grottensalamander maar deze keer voor type B die een stuk lastiger te vinden is. Jeroen had echter een goede plek maar daarvoor hadden we wel klimspullen nodig. Zo gezegd en zo gedaan, na een korte steile wandeling kwamen we aan bij de plek en daalden we af de duisternis in. In een zijgallerij van de schacht konden we een enkele grottensalamander vinden plus nog één op de bodem van de schacht. Ook in de grot een drietal Europese tjitjaks, een kerkuil (Tyto alba ernesti), schorpioentjes en vele andere grotbewoners.

Buiten de grot veel parelskinken, ruinehagedissen, Tyrrheense muurhagedissen, geelgroene toornslang, Tyrrheense boomkikkers en groene kikkers waarvan we vermoeden dat het bastaardkikker (Pelophylax kl. esculentus) is door de roep. Frank en ik zijn het water ingegaan om in de dichte rietkragen op zoek te gaan naar de groene springers maar kregen er geen te pakken. Helaas, terwijl we terug liepen naar de auto konden onze kleren mooi drogen in het zonnetje en vlogen er bijeneters over ons hoofd.

De volgende plek die we bezochten is een locatie voor Moorse landschildpad (Testudo graeca nabeulensis), ook deze zijn hier geintrocuceerd (net als de klokschildpad). Al snel vonden we er één, en nog één, en nog één. Het duurde niet lang voor we vijf beestjes gevonden hadden, prachtige diertjes met mooie gele kopjes. Ook vonden we hier groene pad, ruinehagedissen, Tyrrheense muurhagedissen, parelskinks, muurgekko's en geelgroene toornslang.

Onderweg weer wat gegeten in een pizzeria, waar we een prachtige nachtpauwoog (Saturnia pyri) konden zien zitten op een muur. 's Avonds bereikten we de top van een 1250 meter hoge berg, het was koud en het waaide maar gelukkig stond er een verlaten huisje waarin we de tent op konden zetten, beschut tegen de wind.

7 mei 2011
Verkleumd wakker geworden maar gelukkig scheen het zonnetje zodat we eerst even op konden warmen. Na mezelf even gewassen te hebben in de beek voegde ik me bij Jeroen, Bert en Frank die al op de kale rotsen foto's aan het maken waren. Iedereen was dolenthousiast want de aanwezige Tyrrheense berghagedissen (Archaeolacerta bedriagae) waren hartstikke mak en sommige liepen zelfs over mijn armen heen tijdens het fotograveren! Ook zagen we hier nog Tyrrheense muur- en kielhagedissen.

Na deze leuke fotosessies reden we naar het noorden naar het enige natuurlijke zoetwatermeer van Sardinië. Hier scharrelden de ruinehagedissen, Tyrrheense muurhagedissen en Griekse landschildpadden (Testudo hermanni) tussen de struikjes en kropen Europese moerasschildpadden (Emys orbicularis) en adderringslangen (Natrix maura) door het ondiepe water terwijl woudaapjes en purperreigers het op amfibieën en vissen hadden voorzien. Een heerlijke plek om rond te struinen en ook om even af te koelen in het heldere water tussen de meervallen.

's Avonds onze laatste Sardijnse pizza verorberd want de volgende dag zouden we vroeg vertrekken. Na nog een zoektochtje aan de kust waar we groene padden en Europese Tjitjaks reden we terug naar het meer. Hier namen we alvast afscheid van Frank die nog een paar dagen blijft op Sardinië om wat extra locaties te bezoeken. Ondertussen waren de boomkikkers een flink orkest aan het geven en plaatste ik m'n slaapzak in het gras om tevreden onder de sterrenhemel in slaap te vallen.

8 mei 2011
4 uur opstaan, auto terug brengen naar het verhuurbedrijf, inchecken op het vliegveld en na een voorspoedige vlucht kwamen we aan op Brussel airport. Hier namen we afscheid van elkaar, hoewel er wat problemen waren onderweg (zoals onze auto met motorpech en de banden van Frank zijn busje die waren lekgestoken) konden we terugkijken op een superreis, de enige soort die we niet hebben gezien is hoefijzerslang maar de hoeveelheid andere waarnemingen maakt dat meer dan goed, de diversiteit aan landschappen, weersomstandigheden, pizza's, boomkikkers en grottensalamanders was adembenemend. Ik heb er van genoten!


Soorten
Corsicaanse beeksalamander (Euproctus montanus)
Sardijnse beeksalamander (Euproctus platycephalus)
Corsicaanse vuursalamander (Salamandra corsica)
Monte-Albogrottensalamander (Speleomantes flavus)
Zuid-Sardijnse grottensalamander (Speleomantes genei ssp. A en B)
Geurende grottensalamander (Speleomantes imperialis)
Supramontegrottensalamander (Speleomantes supramontis)
Sette Fratelli grottensalamander (Speleomantes sarrabusensis)
Groene pad (Bufo viridis ssp. balearicus)
Corsicaanse schijftongkikker (Discoglossus montalentii)
Tyrrheense schijftongkikker (Discoglossus sardus)
Tyrrheense boomkikker (Hyla sarda)
Bastaardkikker (Pelophylax kl. esculentus)
Poelkikker (Pelophylax lessonae)
Meerkikker (Pelophylax ridibundus)
Sardijnse pizza (Pizza sarda ssp. gigante en normale)
Corsicaanse pizza (Pizza corsa ssp. chorizensis)
Griekse landschildpad (Testudo hermanni)
Moorse landschildpad (Testudo graeca ssp. nabeulensis)
Klokschildpad (Testudo marginata ssp. sarda)
Europese moerasschildpad (Emys orbicularis ssp. capolongoi en lanzai)
Roodwangschildpad (Trachemys spec.)
Muurgekko (Tarentola mauritanica)
Europese tjitjak (Hemidactylus turcicus)
Bladvingergekko (Euleptes europaea)
Hazelskink (Chalcides chalcides ssp. vittatus)
Parelskink (Chalcides ocellatus ssp. tiligugu)
Tyrrheense kielhagedis (Algyroides fitzingeri)
Tyrrheense berghagedis (Archaeolacerta bedriagae)
Tyrrheense muurhagedis (Podarcis tiliguerta)
Ruinehagedis (Podarcis siculus)
Ringslang (Natrix natrix ssp. corse en cetti)
Adderringslang (Natrix maura)
Geelgroene toornslang (Hierophis viridiflavus)