Montenegro, het land met de meeste neerslag van Europa, een van de belangrijkste doorvoerhavens voor vrouwenhandel in Europa en een van de nieuwste landen van Europa. Dat allemaal waren voor mijn geen redenen om het land te bezoeken, eerder de grote hoeveelheid natuur en de enorme soortenlijst die het land bezit. Vooral de aanwezigheid van een drietal berghagedissoorten en een poelkikkersoort die ik nog niet eerder had gezien waren voor mij redenen om naar dit land te trekken. Ook de bergachtige natuur van het binnenland van Montenegro leek mij bij uitstek geschikt om nog heerlijk te herpen tijdens de hete zomermaanden.
Bio-vrienden Sander Schagen, Bart Misana en Ronald Zimmerman wilden ook graag een reis doen alleen een iets langere reis. Hun zijn dus al vanaf 19 juli onderweg geweest in Kroatië en Bosnië om vervolgens op 27 juli aan te komen in Montenegro waar Peter Oefinger en ik landden met het vliegtuig.

27 juli 2012
Om 11:50 vanaf Schiphol vertrokken richting Belgrado, de veiligste manier van reizen bleek zeker weer niet de meest comfortabele (ook niet met JAT-airways) en ingekapseld in mijn stoeltje geflankeerd door een Servisch nationaal kampioen worstelen aan mijn linkerhand en een corpulente vrouw wiens onderbenen zich nogal aan mijn opdrongen in al hun vleselijke plakkerigheid aan mijn rechterhand was ook deze vlucht weer een diepe teleurstelling. Een skippybal verpakt als voetbalvrouw en de atmosfeer van een Turks stoombad maakten het feest compleet.
Op Belgrado zat Peter al 2 uur te wachten, we besloten rond het vliegveld wat te herpen en vonden alleen enkele Oostelijke smaragdhagedissen (Lacerta viridis) in het kale, overgecultiveerde landschap. Verder hebben we ons vooral vermaakt met het warm hebben, roken en heel veel zin hebben in de aankomst in Montenegro. Om 21:45 vertrok onze vlucht pas om vervolgens laat aan te komen in Podgorica. Als je vliegt met JAT, word je het al gauw zat. Gelukkig hadden we onze bagage snel te pakken, alsmede een huurauto en reden we naar Ulcinj waar ook Sander, Bart en Ronald al snel aankwamen. We checkten in bij het appartement wat ik had geboekt en vielen tevreden in slaap na een biertje en de eerste Montenegrijnse herps in de vorm van meerkikkers (Pelophylax ridibundus) en een Europese tjitjak (Hemidactylus turcicus).

28 juli 2012
Vroeg op om (tevergeefs) de hitte voor te zijn om op slangenjacht te gaan langs de Bojana rivier. Al snel zagen we meerkikkers, een Griekse landschildpad (Testudo hermanni), karsthagedissen (Podarcis melisellensis), ringslangen (Natrix natrix persa), een dobbelsteenslang (Natrix tessellata) en een tweetal mooie zandadders (Vipera ammodytes).

We hadden veel goede verhalen gehoord over deze plek en met name over hoeveel afval er wel niet zou moeten liggen en waar dan megaveel slangen onder te vinden zouden zijn. Misschien is de plek in de zomermaanden schoon gemaakt maar erg veel afval was er niet te vinden, maar evengoed een leuk begin van de dag. We werden hier ook nog aangehouden door de politie die ons rond had zien snuffelen bij wat huizen. Ze vroegen ons de kofferbakken van de auto's open te maken en keken ons nors aan. Nadat ik de magische woorden "we're biologists" had uitgesproken keek de man ons niet meer boos maar vol ontzag aan en bood duizendmaal zijn excuses aan.

We reden door naar Sasko Jezero, een meer waar de Albanese poelkikker te vinden is, een nieuwe soort voor mij en volkomen oninteressant voor de andere reisgenoten. Als eerste namen we een heerlijke duik in het prachtige meer voor we begonnen met herpen. We zagen al snel een ringslang, een dobbelsteenslang, meerkikkers en veel Albanese poelkikkers (Pelophylax shqipericus). Ik tot mijn knieën in de modder in de brandende zon om kikkers te vangen, determinatiekenmerken te bekijken en te fotograveren. Heerlijk! Vaandeldragers (Lindenia tetraphylla ), bijeneters (Merops apiaster), ralreigers (Ardeola ralloides) en roodstuitzwaluwen (Cecropis daurica) vrolijkten het luchtruim op.

Een zoekstop bij Buljarica leverde alleen wat meerkikkers op en een epische hoeveelheid Russische badgasten dus na een duik in de zee hier waren we snel weer vertokken naar Przno voor een lekker avondmaal, het regelen van een appartement voor de avond en een avondlijk zoektochtje. We bezochten een mooie plek wat wel een wandelingetje langs de drukke autoweg in het pikkedonker vereiste maar uiteindelijk zeer succesvol bleek te zijn. Al snel zagen we veel Europese tjitjaks en vonden Peter en ik allebei een prachtige katslang (Telescopus fallax).

29 juli 2012
Weer vroeg op om het Lovcen NP te bezoeken. Bij een eerste stop langs de weg vonden we al snel Oostelijke smaragdhagedissen, een Griekse hazelworm (Anguis graeca), muurhagedissen (Podarcis muralis) en veel spitskopberghagedissen (Dalmatolacerta oxycephala) die erg schuw bleken te zijn.

We kwamen rond het middaguur aan bij de hoger gelegen plekken van het nationaal park. Al snel zagen we hier Mosorberghagedissen (Dinarolacerta mosorensis) maar ook die waren weer erg schuw helaas, maar wat een mooie beestjes!

Na een hamburger in Kotor en een appartement zoeken in Cetinje gingen we op zoek naar een salamandersoort waar ik al een paar keer geen foto's van heb kunnen maken. De waterbak hadden we snel gevonden alleen het water was groen, het stonk en lag vol met dode dieren waaronder ringslang, gewone pad (Bufo bufo) en ook de Macedonische kamsalamander (Triturus macedonicus). Wel een levende kleine watersalamander (Lissotriton vulgaris graecus), gigantische meerkikkers en een vosje (Vulpes vulpes). Na wat biertjes op het balkon naar bed.

30 juli 2012
Wakker geworden en meteen door naar het toilet, zware buikgriep. Niet zo heel fijn, flink wat pillen en wat drankjes van Sander en Bart genomen en de auto in gekropen. Ons doel van vandaag was Bukumirsko Jezero, het meer waar een hagedissoort leeft die grotendeels alleen in de wijdere omgeving van dit meer leeft en nog een plek in Albanië. Daar aangekomen zagen we al snel larven van vuursalamander (Salamandra salamandra), larven van boomkikker (Hyla arborea), larven van gewone pad, larven en adulten van geelbuikvuurpad (Bombina variegata) en veel muurhagedissen. De eerste waarneming van Montenegroberghagedis (Dinarolacerta montenegrina) liet even op zich wachten maar uiteindelijk konden we deze beestjes ook vinden, goed verstopt in rotsspleetjes waar de beestjes zich aan de felle zon onttrokken en duidelijk op zoek waren naar spinnetjes. We hebben meerdere beestjes gezien die met de pootjes spinnenwebben uit elkaar trokken om vervolgens hun platte snuit in het rotsspleetje te duwen en een heerlijk spinnetje als beloning te verkrijgen.

Heerlijk om te zwemmen in het prachtige bergmeer. Een klein klasje kindertjes kwam vanuit een bergdorpje aangelopen om ook een duik te nemen en keek ons met grote, angstige ogen aan. Maar na een vriendelijk 'Zdravo!' bleken we toch niet zo eng te zijn en doken de kindertjes ook het meer in. Met een duikbrilletje op nog gezocht naar alpenwatersalamanders die hier zouden moeten leven maar helaas geen gevonden, wel kwam er nog een ijsvogel (Alcedo atthis) over. Het landschap maakt veel goed, adembenemend mooi! En toen al hoofdomdraaiend voor mooie meisjes en mooie habitats terug naar de bewoonde wereld door het betoverende, onaangeroerde landschap en door kleine boerendorpjes met namen van minstens 4 aaneengesloten medeklinkers. De tijd heeft hier werkelijk stil gestaan en overal zijn mensen hout aan het hakken of bezig in hum moestuintjes.
We reden door naar Kolasin waar we de komende twee nachten zouden slapen in weer een mooi en zeer betaalbaar appartement. Na een bijzonder vettige pizza ben ik op tijd gaan slapen want de buikgriep was nog steeds niet weg.

31 juli 2012
Weer vroeg op, ik voelde me wel een stuk beter als de voorgaande dag maar wel erg gedraineerd van energie. Toch vol goede moed begonnen we aan de zeer steile en lange wandeling door Biogradska NP om een hoge bergtop te bereiken waar we op zoek zouden gaan naar twee bijzondere slangsoorten. In het bos vonden we nog een alpenwatersalamander (Ichthyosaura alpestris), gewone padden, Griekse hazelworm en enkele witrugspechten (Dendrocopos leucotos).

Eenmaal aangekomen op 1700 m hoogte hadden we 600 meter hoogteverschil overbrugd en begonnen we met zoeken. Al snel waren Peter, Sander en ik, Ronald en Bart kwijt maar zagen we wel veel zandhagedissen (Lacerta agilis bosnica) en enkele zeer schuwe levendbarende hagedissen (Zootoca vivipara) die ik helaas niet op de foto kreeg. Ik vond de eerste weideadder (Vipera ursinii macrops) waarna Peter al snel een prachtig volwassen wijfje ving.

Ook hier waren we weer zeer onder de indruk van de rust en de ruige natuur. Midden in de bergen was nog een berghut waar we wat gegeten en gedronken hebben terwijl een familie slechtvalk (Falco peregrinus) aan het spelen was boven onze hoofden, ook een wespendief vloog over (Pernis apivorus). Sander vond hier nog enkele huiden van adder (Vipera berus) en een huid van een esculaapslamng (Zamenis longissimus). Toen begon de steile wandeling terug en kwamen we moe maar zeer voldaan terug bij de auto en bij het meer van het nationaal park. We namen een verkoelende duik terwijl Sander een mooie ringslang ving.

Terug in Kolasin geen vettige pizza meer gegeten maar bij een "fatsoenlijk" restaurant. Slechte keuze want een bak met slachtafval is geen avondmaal en mijn darmen waren gelijk weer van slag en lag ik dus weer vroeg in bed.

1 augustus 2012
Nog steeds vreselijk slap en na een lange rit over onverharde wegen mezelf weer de bergen ingesleept op zoek naar adders. Ik kon heel mooi een zwarte specht (Dryocopus martius) zien zitten en vond al snel enkele bruine kikkers (Rana temporaria). Ook enkele zandhagedissen en levendbarende hagedissen hier en Peter zag een tweetal adders die hij helaas niet kon vangen.

Een beetje gedesillusioneerd vetrokken we weer, we besloten naar de Mrtvica kloof te gaan om daar nog wat te herpen in de namiddag. Dat bleek een goed besluit want op een willekeurige stop langs de weg zagen we vier verschillende soorten Lacertidae waaronder oostelijke smaragdhagedissen, muurhagedissen, hele mooie en minder schuwe spitskopberghagedissen en zag ik een enkele blauwkeelkielhagedis (Algyroides nigropunctatus) lopen.

En toen nog een heerlijke duik op een plek waar de Mrtvica en Moraca rivier samen komen. Sander en ik zagen beide een dobbelsteenslang en een viertal waterspreeuwen (Cinclus cinclus) zat aan de overkant ons te negeren. Uiteindelijk werd het tijd om deze toffe plek vaarwel te zeggen en door te reizen, verder noordwaarts in de richting van Zabljak om daar in de late namiddag aan te komen. Ook hier al snel weer een betaalbaar appartement gevonden en na een mixed grill van een halve kilo en wat bier voelde ik me stukken beter en kropen we allemaal tevreden onder de wol.

2 augustus 2012
Voor vandaag stond het Durmitor NP op het programma. Door het park rijdend werd ik geraakt door de pracht van de bergen en het ruige landschap. Ik stond te popelen om hier te herpen want ik voelde me een stuk beter als voorgaande dagen en herpen in de bergen is mijn favoriet. Er stond een koude wind dus Peter en ik besloten een vallei in te lopen waar de wind iets minder was. Ik richting een meertje en Peter langs de hellingen. Al snel zagen we veel zandhagedissen door het gras kruipen en fladderden de Apollovlinders (Parnassius apollo) om ons heen.

Ik vond een plek met veel rotsen en terwijl ik de zoektocht naar adders al een beetje had opgegeven zag ik een mosorberghagedis (Dinarolacerta mosorensis). Langzaam het beestje benaderend kwam ik tot de conclusie dat deze diertjes lang niet zo schuw waren als die van Lovcen en kon ik uiteindelijk de dieren bijna aanraken. Zittend in het gras tussen de rotsen zag ik steeds meer kopjes opduiken tussen de rotsen en werd ik omringd door deze prachtige hagedissoort. Wat een geweldige ervaring en ik was intens gelukkig natuurlijk!

Teruglopend naar de auto stuitte ik opeens op een langgezocht dier, een prachtige mannetjes adder (Vipera berus bosniensis)!

Wat een heerlijkheid! Deze plek kronend tot mijn favoriete plek van Montenegro reden we verder naar een oude steen/zandgroeve. Hier vonden we zandhagedis, muurhagedis, ringslang, gewone pad, geelbuikvuurpad, alpenwatersalamander en springkikker (Rana dalmatina). En toen een lange rit naar Virpazar, langs de indrukwekkende Tara kloof en langs bosbranden om uiteindelijk in het kleine vissersdorpje aan te komen.

Ons manoeuvrerend langs de mensen die ons boottripjes aan wilden smeren vonden we een heerlijk chabby hostel met een intense backpackers atmosfeer. Spullen dumpen en eten, en eindelijk een lekker stuk vlees te pakken in dit gastronomisch niet rijk bedeelde land. Na het eten nog een mooie gewone pad gevonden en wat biertjes gedronken met wat andere Nederlandse rondreizigers om heerlijk te gaan snurken onder het geluid van voortdenderende treinen van het spoor achter het hostel.

3 augustus 2012
De dag begonnen met wat stops op rijafstand van Virpazar en in de vroege ochtendhitte wat reuzensmaragdhagedissen (Lacerta trilineata), een dode scheltopusik (Pseudopus apodus), spitskopberghagedis, muurhagedis, Griekse landschildpadden en Albanese poelkikkers.

Na rondgerend te hebben met vlindernetten op minstens drie verschillende begraafplaatsen, werd het tijd om afscheid te nemen van Sander, Bart en Ronald. Hun reden terug naar Split en wij reden door naar Jaz om schildpadden te zoeken. Dat bleek geen succes want alle wegen naar het meertje waren afgesloten en na een fijne file in de hitte deden we een willekeurige stop in de bergen waar we een put vonden vol met kleine watersalamanders. Met een lange tak, mijn schepnet en een touw een constructie gemaakt om de beestjes te vangen en het bewonderen/fotograveren kon beginnen.

Na weer een lekker stuk vlees en wat biertjes op het balkon hielden Peter en ik het ook voor gezien en sliepen we een paar uurtjes voor we reden naar Podgorica. Een voorspoedige vlucht met minimale overstaptijd brachten mij op tijd terug naar het drukke Nederland waar ik in de drukte van de Gay Pride aankwam in Amsterdam. Moe en zeer voldaan! Ik ben echt verliefd geworden op het land, nog heerlijk onontdekt op de kustgebieden na, vriendelijke mensen, ongerepte natuur, prachtige dieren en alles is zeer betaalbaar. Ook het reisgezelschap is zeer goed bevallen en met een klein beetje heimwee naar dit prachtige land zit ik weer thuis. Ik ga zeker terug naar het fantastische Crna Gora!

Soorten
Vuursalamander (Salamandra salamandra) larven
Macedonische kamsalamander (Triturus macedonicus) dor
Alpenwatersalamander (Ichthyosaura alpestris)
Kleine watersalamander (Lissotriton vulgaris)
Geelbuikvuurpad (Bombina variegata)
Gewone pad (Bufo bufo)
Boomkikker (Hyla arborea) larven
Meerkikker (Pelophylax ridibundus)
Albanese poelkikker (Pelophylax shqipericus)
Bruine kikker (Rana temporaria)
Springkikker (Rana dalmatina)
Griekse landschildpad (Testudo hermanni)
Europese tjitjak (Hemidactylus turcicus)
Blauwkeelkielhagedis (Algyroides nigropunctatus)
Spitskopberghagedis (Dalmatolacerta oxycephala)
Mosorberghagedis (Dinarolacerta mosorensis)
Montenegroberghagedis (Dinarolacerta montenegrina)
Zandhagedis (Lacerta agilis)
Oostelijke smaragdhagedis (Lacerta viridis)
Reuzensmaragdhagedis (Lacerta trilineata)
Muurhagedis (Podarcis muralis)
Karsthagedis (Podarcis melisellensis)
Levendbarende hagedis (Zootoca vivipara)
Griekse hazelworm (Anguis graeca)
Scheltopusik (Pseudopus apodus) dor
Esculaapslang (Zamenis longissimus) skin
Ringslang (Natrix natrix)
Dobbelsteenslang (Natrix tessellata)
Katslang (Telescopus fallax)
Zandadder (Vipera ammodytes)
Adder (Vipera berus)
Weideadder (Vipera ursinii)

Met dank aan: Jeroen Speybroeck, Frank Deschandol, Matthieu Berroneau, Thomas Reich, Paul Lambourne, Sean Cole en Daniel Bohle.